Özgeci Eylem Nedir?
Özgeci eylem, Türkçeye biraz felsefi, biraz da romantik bir kavram olarak yerleşmiş bir terim. Hepimizin bir şekilde duyduğu, üzerine düşünmeye çalıştığı ama bazen de “gerçekten yapıyor muyuz?” diye sorgulama fırsatımızın olduğu bir olgu. “Başkasının iyiliği için yapılan eylem” olarak tanımlanabilir, ama ne kadar doğru? Hadi gelin, bu tanımın ne kadar geçerli olduğunu ve özgecilik anlayışımızın ne kadar samimi olduğunu birlikte irdeleyelim.
Özgeci Eylemin Tanımı: “Yapmasak da Olur!”
Özgeci eylem, bir kişinin başka birinin faydası için yaptığı, kendi çıkarlarını bir kenara bırakmayı gerektiren eylemler olarak tanımlanabilir. Bu, belki de insanın doğasında olan “yardım etme” dürtüsünün yansıması. Ama tabii, pratikte işler biraz daha karmaşık hale geliyor. Özgeci bir eylem yaparken gerçekten de tamamen kendini kenara koyuyor muyuz? Ya da aslında alttan altta o yardımın bir karşılık beklediğimiz bir şey olduğunu fark etmiyor muyuz?
Kısacası, “özgeci” olmayı ne kadar samimi ya da doğru yapabiliyoruz? Bu soruya her gün, her yerde yanıt arıyoruz. Şu an oturduğum kafede bir çocuğa simit alıp vermekle özgecilik yapmış olur muyum? Yardım ettiğimi hissediyor olabilirim ama asıl soru şu: Simiti aldığımda o çocuk için mi, yoksa “iyi biri” olarak gözükmek için mi yapıyorum?
Özgeci Eylemin Güçlü Yönleri: Başkalarının İyiliği İçin Yapmak
Özgecilik, toplumun temellerinden biri olarak kabul edilebilir. Hadi itiraf edelim, birbirimize yardım ettiğimizde sadece başkaları değil, kendimiz de iyi hissediyoruz. Bu hem bireysel hem de toplumsal açıdan önemlidir. Yani, özgeci bir eylem yaparak başkasına fayda sağlamak aslında toplumsal dayanışmayı artıran bir hareket olur.
Bir toplumda birbirine yardım eden insanlar olduğunda, genellikle o toplum daha sağlıklı, daha güler yüzlü ve daha dayanışmacıdır. İzmir gibi bir şehirde, sokaklarda tanımadığınız birine gülümsediğinizde, gününüz biraz daha parlak olur. Benim gibi sokak kedilerine yedirdiğiniz kısacık bir ödül bile, dünyanın en basit ama en anlamlı özgeci eylemlerinden biridir. Kimse sizden bir şey istemez, ama onlara yardım etmek kendinizi iyi hissettirir.
Bir başka güçlü yönü de, özgeci eylemin genellikle “doğru” bir şey olarak kabul edilmesidir. İnsanlar birbirine yardımcı olduğunda, toplumda bir güven duygusu ve adalet hissi oluşur. Bu da, uzun vadede toplumun daha sağlıklı olmasına katkı sağlar.
Özgeci Eylemin Zayıf Yönleri: “Kendi Çıkarlarımızı Unutuyor Muyuz?”
Özgecilik aslında çok idealist bir düşünce. Ama işin içine girdiğinizde, gerçek hayatta durum her zaman böyle olmuyor. “Yardım etmek” genellikle daha karmaşık bir meseleye dönüşür. Özgeci eylemlerimiz bazen bir tür sosyal kapitalizm haline gelebilir. “Bunu yaparak iyi bir insan gibi gözükürüm” düşüncesi, özgecilikten çok daha fazla çıkarcı bir yaklaşım gibi gözükebilir. Zaten sosyal medyanın etkisiyle de işler daha karmaşık hale geliyor. Birçok insan, başkalarına yardım ettikleri eylemleri paylaşarak özgeciliklerini göstermek istiyor. Yardım etmek, artık “gösteriş” halini alabiliyor.
Bir diğer zayıf yönü de, özgeci eylemlerin bazen çok “zorlayıcı” olabilmesi. Örneğin, başkasına yardım etmek adına bazen kendi rahatımızı ve planlarımızı feda ediyoruz. Ama bu, bizi her zaman mutlu etmeyebilir. Yardım etme düşüncesi, zaman zaman bir tür “toplum baskısı” haline dönüşebilir. İnsanlar, yardım etmemenin “yanlış” olduğu düşüncesine kapılabilirler.
Peki, Gerçekten Özgeci Olabilir Miyiz?
Bana göre, özgeci eylemler yapmak bazen gerçekten de zordur. Ama bazen de yaşadığımız toplumu daha güzel, daha eğlenceli hale getiren basit ama değerli hareketlerdir. Tabii, her yardım ettiğimizde bunun bir “sosyal yatırım” olup olmadığını sorgulamak zorundayız. Bu soruyu sormak, bence oldukça önemli. Her özgeci hareketin ardında gerçekten bir çıkar var mı, yoksa gerçekten başkalarının iyiliği için mi yapıyoruz?
Sonuçta, özgecilik her zaman net bir çizgiye oturmaz. Ama ne kadar farkında olursak, kendimizi de o kadar geliştirebiliriz. Yani, bazen “iyi insan olma” çabası, bize önemli dersler verir. Diğer yandan, yardımların sosyal medya paylaşımlarına dönüşmesi, özgeciliğin samimiyetine dair sorgulamalara yol açar. Ama yine de, her ne olursa olsun, toplumsal faydayı düşünmek ve başkalarına yardım etmek bence iyi bir şeydir. Ne kadar samimi olduğumuzu anlamaksa bambaşka bir mesele.
Sonuç: Özgeci Olmak Hakkında Düşünmeye Devam Edelim
Özgeci eylemlerin güçlü yönleri, toplumsal bağları güçlendirmesi ve bir adalet hissi yaratmasıdır. Fakat, bu eylemlerin bazen kendi çıkarlarımız için yapılması, özgeciliği sorgulatabilir. Sonuçta, gerçekten özgeci olabilir miyiz? Yardım etmek, yalnızca toplumda daha iyi bir insan olmak için mi yapılır? İşte bu, tartışmaya açık bir konu.